MSI, het merk dat naam heeft gemaakt met gamelaptops, introduceerde tijdens CES-elektronicabeurs begin dit jaar de PS63. Deze laptop is niet bedoeld voor gamers, maar wel voor 'creatieve' gebruikers, dus mensen die met zware software werken en ook mobiel willen zijn. De PS63 heeft daarom een slank ontwerp, maar toch een i7-processor en bovendien een Nvidia GTX 1650-videokaart. De PS63 is de eerste laptop met die gpu en daarom besteden we daar in deze review extra aandacht aan.
De PS63 is dankzij de dunne schermranden een vrij compacte laptop. Het gewicht valt bovendien mee, als je bedenkt dat het 1640 gram wegende systeem voorzien is van een 80Wh-accu, i7-cpu, GTX 1650-gpu en de bijbehorende koeling. Wellicht is er bezuinigd op de dikte van het metaal waar de behuizing van gemaakt is, want dat veert enigszins mee onder druk. Dat is ook het geval bij de plastic rand bij de scharnieren van het scherm, waarin de aan-/uitknop zit en daarvan hadden we beter verwacht bij een systeem van meer dan 1600 euro.
Een unieke toevoeging aan de PS63 is de mogelijkheid om telefoons snel op te laden via Quick Charge 3.0. Telefoons van onder meer Sony, Xiaomi, HTC en Nokia ondersteunen de laadspecificatie en kunnen daardoor met een hogere spanning dan de standaard 5 volt worden opgeladen. Toen we in januari kortstondig een PS63 konden testen voor een preview werkte die functionaliteit nog niet, maar bij dit winkelexemplaar werkte dat wel naar behoren. Spanning en stroomsterkte gingen keurig omhoog toen we een compatibele telefoon aansloten. Het snelladen werkt alleen op de linker usb-a-aansluiting.
Naast de 'snellaadpoort' zit een usb-c-aansluiting, die je eventueel kunt gebruiken om een beeldscherm aan te sluiten. Wil je een 4k-scherm op 60Hz aansturen, dan ben je van de usb-c-aansluiting afhankelijk, want de hdmi 1.4-aansluiting daarnaast ondersteunt een maximale verversingssnelheid van 30Hz bij de 4k-resolutie. Aan de andere kant van de laptop zitten twee usb 3.1 gen2-aansluitingen, die dus een maximale doorvoersnelheid van 10Gbit/s hebben. Ook aan de rechterkant tref je een kaartlezer aan, maar die is alleen geschikt voor micro-sd-kaartjes. Voor een laptop die op grafische professionals is gericht, zoals fotografen, vinden we dat tegenvallen en hadden we een fullsize sd-kaartlezer verwacht.
Toetsenbord en touchpad
Het toetsenbordje van de PS63 is voorzien van vlakke toetsen met een wat slappe aanslag. Om de laptop dun te houden lijkt de toetsentravel ook opgeofferd te zijn en dat is jammer, want echt prettig tikt het toetsenbord daardoor niet. Anderzijds zijn er nauwelijks concurrenten die wel toetsenborden met veel travel toe weten te passen in dunne laptops, dus de PS63 verschilt daarin niet veel van de concurrentie.
Wat wel verschilt is de plaatsing van de touchpad. Die zit normaal gesproken gecentreerd onder de spatiebalk. Bij de meeste laptops zitten er aan de rechterkant van het toetsenbord nog wat navigatietoetsen die ervoor zorgen dat de spatiebalk links van het midden zit. Zo ook bij de PS63, maar daarbij is de touchpad in het midden van de behuizing geplaatst, in plaats van midden onder spatiebalk. Dat zorgt er tijdens het typen voor dat je rechter handpalm makkelijk het oppervlak van de touchpad raakt. In een enkel geval resulteerde dat in een muisklik, maar over het algemeen is de polsdetectie wel goed. Toch bleef de touchpad tijdens het typen wat onwennig aanvoelen, vooral omdat je rechter pols niet meer kan steunen op de laptopbehuizing, omdat je dan wel een muisklik maakt.
Over de touchpad zelf hebben we geen klachten. Het previewmodel van de PS63 bleek geen precisietouchpad te hebben, maar dat is in het retailexemplaar wel het geval en daardoor werken alle in Windows geïntegreerde veegbewegingen zonder problemen. Wil je de PS63 graag onderweg gebruiken, dan kun je daarvoor de meegeleverde, ruim bemeten sleeve, gebruiken.
Specificaties en cpu-benchmarks
De PS63 is niet helemaal nieuw, MSI levert hem al sinds maart met GTX 1050 Max-Q-gpu en eerder schreven we al een korte preview over die versie. Het model met 1050-gpu is te herkennen aan de '8RC'-typenaam en de versie met de nieuwe GTX 1650-gpu heeft '8SC' in de typenaam. MSI zal de 1050-versie ook nog blijven verkopen, dus de nieuwe PS63 met GTX 1650-gpu is geen vervanger. Op de videokaart na verschillen de specificaties van het nieuwe model niet van het eerder uitgebrachte model. De laptop is nog steeds voorzien van een Core i7-8565U-processor, 16GB werkgeheugen en een 512GB-ssd.
MSI PS63 8SC-003NL |
| Processor |
Intel Core i7-8565U |
| Cores/threads |
4/8 |
| Klokfrequentie (turbo) |
1,8GHz (4,6GHz) |
| Gpu |
Intel UHD 620
Nvidia GTX 1650 Max-Q |
| Werkgeheugen |
16GB ddr4-2666, singlechannel |
| Ssd |
Kingston RBUSNS8154P3512GJ |
| Wifi |
Intel Wireless-AC 9560 |
| Scherm |
15,6", 1920x1080, ips, mat |
| Schermpaneel |
Chi Mei N156HCE-EN1 |
| Gewicht |
1640 gram |
| Accu |
80,25Wh |
| Besturingssysteem |
Windows 10 Home |
Het werkgeheugen werkt in singlechannelmodus en dat vinden we voor een laptop van meer dan 1500 euro een tegenvaller. Voor tweakers is dat leuk, want je kunt makkelijk een tweede 16GB-module bijplaatsen voor een totaal van 32GB werkgeheugen in dualchannelmodus. De meeste mensen zullen dat echter niet doen en die leveren in op snelheid omdat MSI waarschijnlijk een paar euro besparen door een module van 16GB, in plaats van twee van 8GB te installeren.
Goed nieuws voor wie die geheugenuitbreiding wél wil uitvoeren; de bodemplaat van de laptop laat zich makkelijk verwijderen en daaronder tref je het vrije ddr4-slot en een vrij m2-slot aan. Dat laatste zorgt ervoor dat je eenvoudig de opslag kunt vergroten zonder de bijgeleverde ssd te vervangen en dat is iets dat we bij weinig dunne laptops aantreffen. Opvallend is dat de ssd in dit testexemplaar afkomstig is van Kingston, terwijl het preproductie-exemplaar dat we eerder bekeken nog een Samsung PM981-ssd had.
Benchmarks
Aan de hand van de benchmarks kijken we naar de prestaties van de PS63-laptop en voordat we kijken naar de snelheid van de nieuwe GTX 1650-gpu, kijken we naar de snelheid van de Whiskey Lake-processor. We hebben wel vaker kritiek op laptopfabrikanten die dure laptops van slechts een geheugenmodule voorzien, dus om het verschil te laten zien hebben we de PS63 twee keer getest; met de geheugenconfiguratie zoals MSI hem levert en met twee modules van 8GB in dualchannelmodus.
In Cinebench vallen de prestaties flink tegen. Van de i7-8565U verwachten we een score die rond de 700 ligt. Met 560 punten komt de PS63 een stuk lager uit en dat blijkt enerzijds te komen doordat het maximale verbruik vrij conservatief is afgesteld. Tijdens het draaien van Cinebench schiet het verbruik van de cpu de eerste pakweg vijftien seconden naar 25 watt, wat de processor ruimte geeft voor een hoge kloksnelheid, maar daarna wordt het beperkt tot vijftien watt, waardoor de kloksnelheden ook zakken. Ter vergelijking; er zijn laptops waarbij het opgenomen vermogen van de cpu tijdens het draaien van Cinebench niet onder de 25 watt uitkomt, met hogere klokfrequenties en een hogere Cinebench-score tot gevolg. De score van de Asus ZenBook 14 is bijvoorbeeld bijna dertig procent hoger dan die van de PS63 en een ZenBook 15 is nog sneller. Dubbelkanaals geheugen helpt de prestaties enigszins, maar maakt de PS63 niet even snel als bijvoorbeeld een ZenBook 15.
Een Cinebench-score zegt echter niet alles en met behulp van Photoshop en Lightroom kijken we hoe de PS63 zich in de praktijk houdt. We moeten concluderen dat ook in deze benchmarks de PS63 een van de langzamere laptops is die we de afgelopen tijd getest hebben. Ook in deze benchmarks blijkt dat de keuze voor singlechannelgeheugen vreemd is voor een laptop van ruim 1600 euro, want dubbelkanaals geheugen maakt de laptop aanmerkelijk sneller.
Geekbench illustreert nog eens de conclusies die we uit Cinebench, Photoshop en Lightroom trokken; de i7-8565U kan een stuk sneller lopen, zoals Asus en Huawei demonstreren. De enkele geheugenmodule die ervoor zorgt dat het geheugen in singlechannelmodus werkt, helpt daar niet aan mee.
De ssd in deze PS63 is afkomstig van Kingston, dat niet bekend staat om zijn bijzonder snelle ssd's en het is ook jammer dat MSI voor Kingston gekozen heeft in plaats van een Samsung PM981, die we tijdens de preview in januari in de PS63 aantroffen. Anderzijds is de Kingston-ssd niet slecht. Het is een nvme-ssd en het verschil met een PM981 zal je waarschijnlijk pas bij intensief lezen en schrijven merken.
Gpu-benchmarks
De PS63 is voorzien van Nvidia's nieuwe GTX 1650-gpu, die op 23 april tegelijk met de desktop-1650 werd aangekondigd. Hoewel Nvidia sinds de Pascal-generatie over het algemeen voor desktop- en laptopgpu's dezelfde chips gebruikt is dat bij de GTX 1650 niet het geval. De desktop-1650 heeft de beschikking over 896 cores, terwijl de laptop-versie 1024 cores heeft. De laptop is echter lager geklokt, om het verbruik en dus de warmteproductie binnen de perken te houden. De MSI PS63 is bovendien voorzien van een GTX 1650 Max-Q-gpu, die nog wat lager geklokt is dan de gewone GTX 1650, om niet te veel warmte te ontwikkelen in de dunne laptopbehuizing.
|
GTX 1650 |
GTX 1660 Ti |
GTX 1050 |
GTX 1050 Ti |
GTX 1060 |
| Cuda cores |
1024 |
1536 |
640 |
768 |
1280 |
| Kloksnelheid |
1020-1395MHz |
1140-1455MHz |
999-1354MHz |
1151-1493MHz |
1063-1404MHz |
| Boostsnelheid |
1245-1560MHz |
1335-1590MHz |
1139-1493MHz |
1290-1620MHz |
1341-1670MHz |
| Geheugensnelheid |
max. 8Gbps |
12Gbps |
7Gbps |
7Gbps |
8Gbps |
| Geheugengrootte |
4GB gddr5 |
6GB gddr6 |
max. 4GB gddr5 |
4GB gddr5 |
max. 6GB gddr5 |
| Geheugenbandbreedte |
128GB/s |
288GB/s |
112GB/s |
112GB/s |
192GB/s |
De GTX 1650 zal de GTX 1050 Ti in laptops vervangen, maar de oude GTX 1050 zal nog een tijdje blijven. Behalve de GTX 1650 kondigde Nvidia ook de GTX 1660 Ti voor laptops aan. Die videokaart komt tussen de GTX 1650 en RTX 2060 in te staan.
Om een idee te krijgen van de prestaties van de GTX 1650 draaien we 3DMark Cloud Gate, dat een resultaat in verschillende subscores geeft. De graphics-score gaat puur over de snelheid van de gpu, terwijl de physics-score over de snelheid van de cpu gaat. In de graphics-test van Cloud Gate, Time Spy en Fire Strike blijkt de 1650 erg goed te scoren. De gpu is in twee van de drie benchmarks duidelijk sneller dan een GTX 1050 Ti en in Fire Strike komt de nieuwe gpu op gelijke hoogte uit. Toch komt de 1650 uit op een relatief lage totaalscore in Cloud Gate, doordat de cpu niet al te snel blijkt te zijn. Dat lijkt op zijn beurt veroorzaakt te worden door het wat conservatief afgestelde energiebeheer, wat we tijdens de cpu-benchmarks ook al zagen.
Zodoende zien we dat de Whiskey Lake-processor niet uit de 1650-gpu haalt wat erin zit. In Far Cry 5, dat vrij zwaar leunt op de processor halen we op zich speelbare framerates, maar we hadden op basis van de 3DMark-scores ruim 40fps op ultra-instellingen verwacht. Dat er veel meer uit te halen valt laten de resultaten die we met dualchannelgeheugen halen wel zien. Het verschil loopt op tot 35 procent.
In GTA ziet het er al wat beter uit voor de GTX 1650, hoewel de framerates relatief gezien tegenvallen als de cpu het zwaarder krijgt, namelijk op medium-instellingen. Ook in dat geval zorgt meer geheugenbandbreedte voor een aanzienlijk hogere framerate, maar de cpu lijkt op medium-instellingen nog steeds een bottleneck, want er zijn laptops met GTX 1050 (Ti)-videokaarten die sneller zijn.
In Rise of the Tomb Raider heeft de laptop de minste last van zijn singlechannelgeheugen; de prestaties liggen tussen die van een GTX 1050 Ti en een GTX 1060 in en de framerates worden wat hoger met dualchannelgeheugen. Het verschil is niet zo groot als in Far Cry.
Van de GTX 1650-gpu kun je prestaties verwachten die tussen een GTX 1050 Ti en de GTX 1060 liggen, mits je systeem voorzien is van een cpu die snel genoeg is en genoeg bandbreedte heeft. De 1650 in de PS63 is bovendien een Max-Q-uitvoering, dus de framerates zullen bij een systeem met gewone 1650 waarschijnlijk hoger liggen.
Scherm en accuduur
Het 15,6"-scherm van de PS63 heeft een resolutie van 1920x1080 pixels en een matte afwerking, wat prettig is in situaties met veel omgevingslicht. Omdat MSI de laptop bedoeld heeft voor gebruikers die veel met beeldbewerking doen, zit er een kalibratietool in de bijgeleverde software. Er worden drie colorimeters ondersteund: de X-rite X1 Pro, de Spectracal C3 en de C6. De goedkoopste meters, de X1 en de C3, kun je voor ongeveer tweehonderd euro aanschaffen. We meten de kleurweergave voor en na kalibratie, met behulp van onze CalMAN-software, maar beginnen met het meten van de maximale helderheid.
De maximale helderheid en het contrast vallen enigszins tegen. Binnenshuis is er goed te werken met de maximale helderheid van 255cd/m², maar het houdt niet over. Het contrast is met ongeveer 1000:1 wat je zou verwachten van een doorsnee ips-paneel, maar is niet indrukwekkend voor een laptop waarbij de nadruk zodanig op de beeldkwaliteit ligt dat kalibratiesoftware standaard wordt meegeleverd.
Als je een colorimeter gebruikt verloopt de kalibratie erg eenvoudig. De software doet dat helemaal automatisch en het resultaat mag er wezen. De afwijking is bijzonder laag en is zodanig dat het met het blote oog niet zichtbaar zou zijn. De kalibratiesoftware is, kortom, een leuke toevoeging, maar eigenlijk hadden we liever een paneel van betere kwaliteit gezien, met een hogere helderheid en een hoger contrast, wat een beter uitgangspunt biedt voordat je gaat kalibreren.
Accuduur
De PS63 heeft een accu van 80Wh en dat is flink voor een 15"-laptop met een zuinige 15watt-processor. Volgens MSI moet de accuduur dan ook op zestien uur uitkomen; iets wat we natuurlijk graag checken met behulp van onze drie accutests.
De kleine lettertjes vermelden dat MSI die accuduur haalt bij het draaien van een Mobilemark 2014-accutest, niet de meest recente test, en het is onbekend bij welke schermhelderheid. We vermoeden dat MSI die dan ook helemaal omlaag heeft gedraaid, want tijdens browsen komen wij op niet meer dan achtenhalf uur en eigenlijk hadden we beter verwacht gezien de flinke accu. Tijdens het kijken van video wordt het wel beter en komen we op bijna twaalf uur. Dat is nog altijd geen zestien uur, maar het is een goede score. Ook tijdens het draaien van PCMark, die zwaardere belasting moet simuleren, is de accuduur lang, hoewel dat wel te verklaren is omdat de cpu het dan erg rustig aan doet, want de PCMark-score is ook laag. Is de accu leeg, dan duurt het drie uur voordat hij vol zit.
Conclusie
Met de PS63 heeft MSI een duidelijk publiek voor ogen; dat van ontwerpers, fotografen en beeldbewerkers. Kortom, mensen die veel met zware software werken en daarbij goed beeld kunnen waarderen. MSI's laptop voor dat publiek is in een strak jasje gegoten, waardoor hij niet uit de toon valt in een hippe koffietent.
In het bedienden van die doelgroep is MSI ten dele in geslaagd. Het ontwerp ziet er mooi strak uit, maar de plastic rand bij het scharnier voelt niet echt 'premium' aan. De schermranden zijn wel wel lekker smal, wat de behuizing compact maakt. De PS63 is de eerste laptop die we testen met Quick Charge 3.0-ondersteuning en dat zorgt voor lekker vlot laden, mits je telefoon dat ook ondersteunt. Verder kun je snel inloggen dankzij de vingerafdrukscanner, die in de grote touchpad geplaatst is. Het formaat van die touchpad is prettig, maar de plaatsing in het midden van het chassis in plaats van onder het midden van de spatiebalk konden wij moeilijk aan wennen. Daardoor raakten we zo nu en dan tijdens het typen de touchpad, die het verschil tussen een pols en een vinger niet goed door heeft.
Wie zijn laptop gebruikt voor beeldbewerking heeft baat bij een correcte kleurweergave en daarom heeft MSI kalibratiesoftware bijgeleverd die volautomatisch de kalibratie uitvoert en met succes, want de kleurweergave wordt daarmee bijna perfect. Het is alleen jammer dat het scherm op gebied van helderheid en contrast middelmatig is.
Als je je laptop gebruikt voor grafisch werk, dan is het niet alleen fijn om om een goed gekalibreerd scherm te hebben, maar heb je ook snelheid nodig. MSI heeft daarom voor een i7-processor gekozen, maar door het conservatief afgestelde energiebeheer is die processor in benchmarks trager dan veel andere laptops met dezelfde cpu. In games lijkt de i7 ook niet het maximale uit de nieuwe GTX1650-gpu te kunnen halen. Met het singlechannelwerkgeheugen voel je je als koper van deze ruim zestienhonderd euro kostende laptop daarnaast niet serieus genomen, want door te beknibbelen op een extra reepje geheugen boort MSI je een hoop snelheid door de neus. Het is alleen praktisch als je toch al van plan was er een tweede geheugenmodule bij te plaatsen. Wel voor iedereen praktisch is het tweede m2-slot, waardoor je makkelijk de opslag kunt uitbreiden zonder de bijgeleverde ssd te vervangen.
De PS63 is een laptop waar MSI over nagedacht heeft, met een doelgroep van creatieve mensen die mobiel willen werken in het achterhoofd. Dat blijkt uit de bijgeleverde kalibratiesoftware en de ondersteuning voor snelladen via Quick Charge 3.0. Over de fundamentelere dingen lijkt MSI helaas niet nagedacht te hebben. De processor had beter kunnen presteren en het systeem heeft baat bij dualchannelgeheugen. Het scherm, dat zich weliswaar goed laat kalibreren, heeft een vrij lage maximale helderheid en datzelfde geldt voor het contrast. De touchpad hadden we graag recht onder de spatiebalk gezien, maar dat kan een kwestie van smaak zijn. De PS63 is een laptop die zich onderscheidt met praktische extra's, maar op andere vlakken punten laat liggen.
